Αίτια
Τα αίτια εμφάνισης περιλαμβάνουν τον συνδυασμό γενετικών, νευροανατομικών- νευροχημικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων. Εξίσου σημαντική είναι η διαταραγμένη σχέση παιδιού- γονέων, συμπεριλαμβανομένου και του τραυματικού αποχωρισμού.
Τα μεταιχμιακά χαρακτηριστικά είναι αναμενόμενα στην διάρκεια της εφηβείας. Ωστόσο υπάρχουν παράγοντες που εμποδίζουν ορισμένους ενήλικες από το να ωριμάσουν και να υιοθετήσουν ωφέλιμες δεξιότητες διαχείρισης καταστάσεων.
Κληρονομικότητα- Γονίδια
Ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η κληρονομικότητα και τα γονίδια επηρεάζουν την εμφάνιση της παρορμητικότητας και των μεταπτώσεων της διάθεσης σε ποσοστό έως και 42%.
Νευροχημικοί παράγοντες
Η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη είναι δύο νευροδιαβιβαστές που σχετίζονται με επιθετική και παρορμητική συμπεριφορά. Τα άτομα με Μεταιχμιακή Διαταραχή Προσωπικότητας τείνουν να εμφανίζουν μειωμένα ή χαμηλά επίπεδα με συνέπεια δυσλειτουργία στις εγκεφαλικές διεργασίες.
Νευροανατομικοί παράγοντες
Η εγκεφαλική δομή της Αμυγδαλής που ρυθμίζει τον φόβο, την διέγερση και τις αντιδράσεις εμφανίζει υπερδραστηριότητα στην Μεταιχμιακή Διαταραχή ενώ είναι κατά 24% μειωμένη σε όγκο σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Ομοίως ο Ιππόκαμπος έχει βρεθεί κατά 20% μικρότερος στους πάσχοντες.
Επίσης ο προμετωπιαίος και κογχομετωπιαίος φλοιός υπολειτουργεί οδηγώντας σε ελλιπή διαχείριση συναισθημάτων και παρορμητικότητα ειδικά σε στρεσσογόνες καταστάσεις ή διαπροσωπικές σχέσεις.
Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
Η Γονεϊκή Παραμέληση/ Εγκατάλειψη, η Σεξουαλική Κακοποίηση και τα Παιδικά Τραύματα αυξάνουν το ρίσκο. Οι αρνητικές εμπειρίες οδηγούν στην ανάγκη αναζήτησης επιβεβαίωσης. Μετατρέπονται κατόπιν σε “σχήματα” σχετικά με την “ταυτότητα” και την σχέση με τους άλλους. Το άτομο διαμορφώνει πεποιθήσεις όπως «Είμαι κακός», συνεπώς “πρέπει να τιμωρηθώ”, «Δεν μπορώ να τα καταφέρω» και δημιουργεί εξάρτηση από τους άλλους..
Έλλειψη αναστολών
Στην ενήλικη ζωή, τα άτομα με Μεταιχμιακή Διαταραχή δεν έχουν αναστολές. Όπως οι έφηβοι, δρουν παρορμητικά ΄υιοθετώντας αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές (π.χ. σπατάλη χρημάτων, ριψοκίνδυνο σεξ, χρήση ουσιών, απρόσεκτη οδήγηση, υπερφαγία), διατροφική.
Τραυματικές εμπειρίες
Τα άτομα αναφέρουν ότι η παιδική τους ηλικία χαρακτηρίζεται από τραυματικές εμπειρίες. Σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό παρατηρείται μητρική και πατρική εγκατάλειψης, ενώ η ανατροφή έχει αναληφθεί από συγγενείς ή θετούς γονείς. Επίσης υφίστανται τις συνέπειες πρώιμων τραυμάτων χωρίς γνωστική επεξεργασία των εμπειριών με συνέπεια δυσχερή ικανότητά ρύθμισης συναισθημάτων.
Προσκόλληση
Η συναισθηματική και διαπροσωπική αστάθεια οφείλεται στην έλλειψη ασφαλούς συναισθηματικού δεσμού στην πρώιμη παιδική ηλικία. Η συμπεριφορά της προσκόλλησης βοηθά στην διατήρηση της εγγύτητας. Αυτό ευνοεί τη δημιουργία ενός ασφαλούς δεσμού. Με βάση την επαναλαμβανόμενη εμπειρία της ανταπόκρισης, αναπτύσσεται η προσδοκία ότι οι άλλοι είναι πηγή βοήθειας. Στα άτομα με Μεταιχμιακή Διαταραχή έχει διαταραχτεί η ανάπτυξη αυτών των χαρακτηριστικών.
Η μητέρα συνήθως είναι καταθλιπτική και το παιδί δημιουργεί μια εχθρική και συγκρουσιακή σχέση. Ο πατέρας είναι συχνά απών, με αποτέλεσμα το παιδί να μην έχει την ευκαιρία να αναπτυχθεί η σχέση που θα αντισταθμίσει το πρόβλημα με τη μητέρα. Σε αυτό το πλαίσιο είναι πιθανόν η μεγάλη ανάγκη προσκόλλησης σε κάποιον, ως μητρικό υποκατάστατο, είναι συνέπεια των πρώιμων στερήσεων και των τραυμάτων που υπέστη.
Της Δρ. Τέσσας Χριστοδούλου, PhD, CPsych, AFBPsS, CSci
