Η Ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από ένα μοτίβο μεγαλείου, την ανάγκη για θαυμασμό και την έλλειψη ενσυναίσθησης.
Αποτελεί ένα βαθιά ριζωμένο, μοντέλο συμπεριφοράς που εκδηλώνεται ως άκαμπτη αντίδραση σε ένα ευρύ φάσμα προσωπικών και κοινωνικών καταστάσεων. Αντιπροσωπεύει μια σημαντική απόκλιση από τον τρόπο του σχετίζεσθαι. Συνήθως προκαλεί υποκειμενική δυσφορία και προβλήματα στην κοινωνική επίδοση.
Η διαταραχή είναι εμφανής στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή.
Διαγνωστικά Κριτήρια DSM-V (2013):
Πέντε (5) ή περισσότερα κριτήρια από τα παρακάτω:
- Μεγαλειώδες αίσθημα εαυτού (π.χ. υπερβολή στα επιτεύγματα, προσδοκία αναγνώρισης ταλέντων ή ανωτερότητας).
- Ενασχόληση με φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης κτλ.
- Πεποιθήσεις ιδιαιτερότητας και ανάγκη συσχέτισης με άτομα υψηλού επιπέδου (μορφωτικού, οικονομικού και κοινωνικού)
- Απαίτηση για θαυμασμό
- Παράλογη απαίτηση για ευνοϊκή μεταχείριση και συμμόρφωση με τις προσδοκίες του
- Εκμετάλλευση άλλων προς ίδιον όφελος
- Απουσία Ενσυναίσθησης και Απροθυμία / Αδιαφορία για τα συναισθήματα των άλλων
- Αλαζονεία, έπαρση και υπεροπτική συμπεριφορά.
Κοινωνικές δεξιότητες που εκλείπουν
- Σεμνότητα
- Συνεργασία και ανιδιοτέλεια
- Ευγένεια
- Ευελιξία
Κοινωνική επίδοση
Οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι διαταραγμένες λόγω της απαίτησης για ιδιαίτερη μεταχείριση, της ανάγκης για θαυμασμό και της σκληρότητάς τους. Οι Νάρκισσοι είναι συνήθως φιλόδοξοι και με αυτοπεποίθηση, αλλά η επίδοση τους είναι μειωμένη λόγω της ματαίωσης και της έλλειψης ανοχής στην κριτική.
Αποξενώνουν με την αλαζονεία, τον εγωκεντρισμό και τις παράλογες απαιτήσεις τους. Σε σοβαρές περιπτώσεις, εμφανίζεται κακοήθης χειριστικότητα και δολιότητα.
Της Δρ. Τέσσας Χριστοδούλου, PhD, CPsych, AFBPsS, CSci
