Χρονικά Υποθέσεων Ανηλίκων Θυμάτων
Τρεις (3) Υποθέσεις “Ασέλγειας- Αποπλάνησης” Ανηλίκων απασχόλησαν έντονα στην δημοσιότητα το τελευταίο διάστημα την Ελλάδα. Δύο (2) ανήλικοι, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, 11 και 13 ετών αντίστοιχα και μία έφηβη που δεν είχε συμπληρώσει το 15ο της ηλικίας της.
Η διαφοροποίηση της τελευταίας έγκειται στο τραγικό τέλος που αποφάσισε να δώσει η 14 χρόνη. Το ενδιαφέρον της 1ης υπόθεσης αφορά στο ότι η δράστης ήταν γυναίκα, καθηγήτρια Φιλόλογος στην οποία είχε ανατεθεί μέσω ιδιαίτερων μαθημάτων η επιμόρφωση του ανήλικου (θα αποτελέσει θεματολογία άλλου άρθρου).
Η Υπόθεση της 14 χρόνης
Οι εκφράσεις αγάπης, έρωτα, εξάρτησης και απόγνωσης σε ενδεχόμενο χωρισμό αποκαλύπτουν την έκταση του χειρισμού. Μην μπορώντας να αντιληφθεί την εκμετάλλευσή της κατηγορεί τρίτους, στην προκειμένη περίπτωση τους γονείς που προσπάθησαν να την απομακρύνουν. Πέφτοντας στις ράγες του τρένου, τερμάτισε την ζωή της, ενοχοποιώντας τον εαυτό της για την σύλληψη του 43 χρόνου.
Η κοινή γνώμη όχι μόνο συγκλονίστηκε με την κατάληξη αλλά και με το ερωτικό γράμμα που άφησε πίσω της. Μέσα από αυτό εξέφρασε σκέψεις και συναισθήματα ενοχής, τύψεων και μομφής εναντίον της για την σύλληψη του 43χρονου.
Ο δράστης
Αν και υπήρχε παραδοχή και ομολογία της ερωτικής “σχέσης” ο δράστης υπήρξε κυνικός χωρίς να δείξει μεταμέλεια. Η στάση αυτή θεωρείται χαρακτηριστική σε άτομα που πληρούν τα κριτήρια της διάγνωσης Παραφιλιών- Ψυχοσεξουαλικών διαταραχών και στην προκειμένη ειδικότερα της Παιδοφιλίας. Ως σύνοδα στοιχεία για την δυσλειτουργία της προσωπικότητας αντλούνται κριτήρια από την Ναρκισσιστική και Αντικοινωνική Διαταραχή (DSM-5, 2013).
Η εκμετάλλευση της συναισθηματικής ανωριμότητας της ηλικίας της 14χρονης, σε συνδυασμό με την ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας κατά την οποία κυριαρχούν η ευαλωτότητα, η υποβολιμότητα και η αδύναμη βούληση αποτελούν πεδίο δράσης των Παιδόφιλων. Με πρόσχημα την απογοήτευση ή άλλα συναισθήματα ματαίωσης που μπορεί να υπήρχαν, την πλησίασε προκειμένου να της διασφαλίσει ψευδώς την ασφάλεια που μπορεί να είχε ανάγκη.
Λόγω της χειριστικής συμπεριφοράς του, της σαγηνευτικής προσέγγισής του χωρίς αυτό να σχετίζεται με την εξωτερική εμφάνισή του σε καμία περίπτωση ανέλαβε τον ρόλο του παρηγορητή.
Η Διάγνωση της Παιδοφιλίας (DSM-5, 2013)
Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών (5η έκδοση, 2013), ως Παιδόφιλος ορίζεται αυτός ο οποίος:
α.) για μία περίοδο τουλάχιστο 6 μηνών, επαναλαμβανόμενες, έντονες, διεγερτικές φαντασιώσεις, παρορμήσεις, ή συμπεριφορές που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με παιδιά
β.) το άτομο έχει πραγματοποιήσει αυτές τις σεξουαλικές παρορμήσεις ή αυτές προκαλούν σημαντική ενόχληση ή διαπροσωπικές δυσκολίες
γ.) το άτομο είναι 16 ετών και 5 χρόνια μεγαλύτερο από το παιδί που αποτελεί αντικείμενο σεξουαλικής δραστηριότητας.
Το προφίλ των θυτών
Ως πρωταρχικό στοιχείο προσωπικότητας των δραστών που προβαίνουν σε ανάλογες πράξεις είναι η αδυναμία καταστολής της παρόρμησης. Επιδιώκεται η άσκηση ελέγχου με παράδοξο τρόπο συνήθως σε άτομα με αδύναμη βούληση όπως τα παιδιά.
Η Παιδοφιλία χαρακτηρίζεται από αντικοινωνικές πρακτικές και στάσεις, ναρκισσιστικά και μεταιχμιακά στοιχεία. Οι δράστες εκμεταλλευόμενοι τρίτους προς ίδιον όφελος, εμφανίζουν αποκλίνουσα σεξουαλική συμπεριφορά ενώ κυριαρχούν η συναισθηματική αστάθεια, ο παρανοϊκός ιδεασμός (εκλογικεύσεις των πράξεων, άρνηση συνεπειών στα παιδιά-θύματα) και η έλλειψη σεβασμού στα δικαιώματα/επιθυμίες των άλλων. Συνεπώς αγνοούν ηθικούς κανόνες προκειμένου να επιβάλλουν την επιθυμητή σεξουαλικής κυριαρχία εφόσον υπάρχει πλήρης αδυναμία αναστολής της παρόρμησης.
Οι Παιδόφιλοι αισθάνονται παντοδύναμοι παντογνώστες και διακατέχονται από την πεποίθηση ότι είναι υπεράνω νόμων μέσα από τη σχέση με το «παιδί- θύμα». Για έναν Παιδόφιλο, αγάπη προς το «παιδί–θύμα» σημαίνει ψυχωτική προσκόλληση, προκειμένου να αποκλείσει το ενδεχόμενο εγκατάλειψης. Συχνά θα ομολογήσει τις πράξεις του, εφόσον αισθάνεται ότι δεν κάνει κάτι μεμπτό. Είναι κυνικός και ψυχρός στις περιγραφές του, χρησιμοποιώντας εκλογικεύσεις και κατασκευάζοντας παράλογες δικαιολογίες. Αν και γνωρίζει ότι οι πράξεις του είναι εγκληματικές και χυδαίες ωστόσο αντλεί ευχαρίστηση από αυτές και αρνείται κατηγορηματικά τις επιπτώσεις τους.
Το προφίλ των θυμάτων
Το «παιδί- θύμα» πρέπει να έχει τρωτά σημεία στην ψυχοσύνθεση του, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, ασταθή αίσθηση προσωπικής αξίας, φοβίες, κακές σχέσεις με το άμεσο περιβάλλον του. Τα συναισθήματα ανεπάρκειας και η απομόνωση από φίλους συνθέτουν το προφίλ. Χωρίς αυτά τα στοιχεία, είναι δύσκολο να επιτευχθεί ο σκοπός του, να απαιτήσει απόλυτη υπακοή και να την πετύχει, να επιβάλλει πειθαρχία και να τιμωρήσει ενδεχόμενες προσπάθειες αυτονόμησης.
Η υποτίμηση εναλλάσσεται με την εξιδανίκευση απέναντι στο «παιδί- θύμα» για την επίτευξη της σύγχυσης και της απομόνωσής του, από οικογένεια και φίλους. Αυτή η συμπεριφορά έχει ως στόχο να μειώσει τις πιθανότητες αποκάλυψης της δράσης του. Ο έλεγχος που ασκείται βασίζεται στην αμφιβολία που δημιουργεί, στην απρόβλεπτη συμπεριφορά και στην διατήρηση απειλητικού κλίματος.
Της Δρ. Τέσσας Χριστοδούλου, PhD, CPsych, AFBPsS, CSci
